Z danych opublikowanych przez Główną Komendę Policji wynika, że w samym 2020 r. odnotowano aż 23,5 tys. wypadków drogowych. Wypadki te mogą skutkować dla uczestniczących w nich osób różnego rodzaju szkodami, zarówno materialnymi, jak i niematerialnymi (osobowymi). Zdecydowana większość tych szkód może być likwidowana w ramach umowy OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (w przypadku spełnienia przesłanek odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za działanie sprawcy wypadku drogowego). Warto zatem wiedzieć, do jakich świadczeń na rzecz poszkodowanego w wyniku wypadku drogowego zobowiązany jest ubezpieczyciel. Zakres tych świadczeń jest zaś stosunkowo szeroki.
W tym przedmiocie należy wyjaśnić, że zgodnie z przepisem art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. W myśl zaś art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Jednocześnie, w świetle przepisu art. 445 § 1 k.c. sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
W świetle powyższego poszkodowanemu przysługuje przede wszystkim naprawienie szkód osobowych, które rekompensowane są w formie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Należy przy tym zauważyć, że przepisy prawa nie regulują wysokości takiego zadośćuczynienia pieniężnego. Nie oznacza to jednak, że ustalenie wysokości tego świadczenia może być dowolne. Należy bowiem podkreślić, że życie i zdrowie ludzkie jest wartością nadrzędną i żadna kwota nie jest w stanie zrekompensować utraty zdrowia, stąd też celem zadośćuczynienia jest jedynie złagodzenie doznanych cierpień i naprawienie wyrządzonej krzywdy. Z tych też względów zadośćuczynienie pieniężne nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 maja 2016 r., I ACa 278/15, LEX nr 2061825). W orzecznictwie sądowym wskazuje się przy tym, że ustalając wysokość należnego zadośćuczynienia należy uwzględnić wszystkie okoliczności istotne dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, w szczególności takie jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, czy też nieodwracalność następstw doznanego uszczerbku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 lutego 2020 r., I Aca 144/19, LEX nr 3021032). Poza tym miarkując wysokość zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę należy uwzględnić fakt, że ma ono co do zasady charakter jednorazowy.
Niezależnie od tego poszkodowanemu przysługują roszczenia odszkodowawcze z tytułu poniesionych szkód rzeczowych. Obowiązek kompensaty kosztów określony w 444 § 1 k.c. obejmuje wszelkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, LEX nr 378025). Będą to zatem nie tylko koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego, ale także koszty transportu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 października 1971 r., II CR 427/71, LEX nr 1327135). W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że pojęcie „wszelkie koszty”, o których mowa w art. 444 § 1 k.c. oznacza koszty różnego rodzaju, których nie da się z góry określić, a których ocena, na podstawie okoliczności sprawy, należy do sądu. W związku z tym przyjmuje się, że nawet koszty zakupu samochodu lub innego pojazdu inwalidzkiego należą do kosztów objętych art. 444 § 1 k.c., jeżeli jest on konieczny do kompensowania kalectwa osoby poszkodowanej, a w szczególności do kontynuowania pracy zarobkowej wykonywanej przed wypadkiem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07, LEX nr 378025).
Co więcej, poszkodowanemu przysługuje w takim wypadku także zwrot kosztów sprawowanej nad nim opieki. Korzystanie bowiem przez poszkodowanego z pomocy osób trzecich oraz związane z tym wydatki (czy też – w innym ujęciu – straty) stanowią koszty leczenia w rozumieniu przepisu art. 444 § 1 k.c. Należy przy tym zauważyć, że uprawnienie w zakresie żądania zwrotu tych kosztów przysługuje poszkodowanemu niezależnie od tego, kto nad nim sprawował opiekę – odszkodowanie z powyższego tytułu należne jest zarówno w przypadku korzystania z usług osoby profesjonalnie zajmującej się wspomaganiem osób chorych lub rekonwalescentów, jak i w przypadku nieodpłatnej pomocy świadczonej przez członka rodziny. W orzecznictwie sądowym podkreśla się przy tym, że poszkodowany nie jest zobowiązany do udowodnienia poniesionych w tym zakresie wydatków (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1977 r., I CR 143/77, LEX 7971).
Osobie poszkodowanej przysługują w końcu różnego rodzaju renty związane ze skutkami wypadku. Może to być w szczególności renta z tytułu zwiększonych potrzeb (związanych np. ze stałymi kosztami leczenia), czy też renta wyrównawcza z tytułu utraty całkowitej lub częściowej zdolności do pracy.
Reasumując, rodzaj i zakres świadczeń należnych poszkodowanemu w wypadku drogowym jest szeroki, a ich znajomość może pozwolić zrekompensować (choć w pewnym stopniu) skutki takiego wypadku. Jednocześnie nie powinno budzić wątpliwości, że poszkodowany ma prawo do żądania zniwelowania skutków wypadku, a obowiązkiem ubezpieczyciela jest naprawienie wyrządzonej mu szkody (materialnej i niematerialnej), pod warunkiem istnienia przesłanek jego odpowiedzialności odszkodowawczej.